Sergi adı: Bugün de Yaşıyorum / Cengiz ÇekilNerede? ArterNe zaman? 9 Şubat - 24 EylülNeden gitmeli? 1970’lerde başlayan sanat üretiminde öncü ve yenilikçi yaklaşımıyla sanatçı kimliğinin yanı sıra akademisyenliğiyle de dikkat çeken Türkiye çağdaş sanatının önemli köşetaşı isimlerinden biri Cengiz Çekil. Ancak 2015 yılında kaybettiğimiz sanatçının eserleri, 2010’da Vasıf Kortun’un küratörlüğünü yaptığı Rampa’daki retrospektif sergisinden sonra ilk kez bu denli kapsamlı bir sergiyle izleyiciyle buluşuyor.Cengiz Çekil’in 2011’de New York'taki The Museum of Modern Art’ın (MoMA) koleksiyonuna dâhil edilen Günce adlı 1976 tarihli işi, bir hatıra defterine yaklaşık iki ay boyunca o günün tarihini atarak bir mühürle not düştüğü “Bugün de Yaşıyorum” cümlesinden oluşuyor. Arter’deki retrospektif sergi başlığını, 80 darbesi öncesinde gündelik hayatın olağanlaşan şiddet atmosferinde hayatta kalmanın olağanüstülüğünü, korkuya karşılık umudu nahif bir dille anlatan bu cümleden alıyor. Böylece sergi, Çekil’in “bugün de” eserleriyle yaşadığını izleyiciye hatırlatıyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689074292200.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Saplantı, Cengiz Çekil, 1974 [2013] | Fotoğraf: Barış Özçetin" ratio="1.00" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Saplantı, Cengiz Çekil, 1974 [2013] | Fotoğraf: Barış ÖzçetinSerginin küratörü Eda Berkmen; Bugün de Yaşıyorum sergisini kurarken Çekil’in çeşitliliği ve kapsamı geniş sanat pratiğini, izleyicinin dolayımsız bir şekilde eserlere odaklanabilmesine olanak sağlamaya çalışarak kurgulamış. Uzun yıllardır izleyiciyle buluşmayan, yeni kuşakların neredeyse hiç karşılaşmadığı eserleri müze içinde konumlandırırken kategorize etmek yerine doğrudan ve açık bir sergileme biçimini tercih etmiş. Berkmen’in sergide yer vermek istediği olmazsa olmaz eserler ise 1980’li yılların sonunda ürettiği Düzenleme ismini vererek numaralandırdığı yerleştirmeleri, 1995 İstanbul Bienali’nde Aya İrini’de sergilenen Sağır Çığlık ve şaşırtıcı mekanik bir düzenek olan Yerleştirme 96 isimli yapıt.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689073861584.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Düzenleme No. 5, Cengiz Çekil, 1987 | Kaynak: Argonotlar" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Düzenleme No. 5, Cengiz Çekil, 1987 | Kaynak: ArgonotlarCengiz Çekil kimdir?Ankara’da Gazi Eğitim Enstitüsü’nde resim okuduktan sonra 1970-1975 yılları arasında devlet bursuyla Paris’te École Nationale Supérieure des Beaux-Arts’da eğitimine devam eden sanatçı, avangart sanat akımlarıyla ilişki kurmanın da etkisiyle yerleşik resim ve heykel algısının dışında bir üretim pratiği geliştirir. Yıllar sonra “Kendime rağmen dönüşü olmayan bir yolculuğa çıkmış gibi hissettim” diye tarif edeceği ilk kavramsal işlerinden Korkuluk’u da o yıllarda Paris’te üretir:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Paris’te göre göre, yapa yapa, bir gün, bir hâl geldi bana. Atölyeye müthiş bir heyecanla girdim ve hızla çalışmaya başladım. Önce haç şeklinde bir tahta çaktım. Bir paltom vardı, haça onu giydirdim. Sonra üstüne alçı atarak korkuluğa dönüştürdüm. Kafasına da bir şapka koydum. Korkuluk çıktı ortaya. Bir kriz, trans hâli gibiydi, birdenbire, titremeyle beraber bir rahatlama…” &nbsp;</blockquote>İçinde yaşadığı dönemin sosyo-politik &nbsp;yansımalarını eserlerine taşıyan Cengiz Çekil; enerji, zaman, inanç, ölüm gibi temel kavramları ele almasıyla evrensel bir dil kurarken bir yandan da yerel kültürden beslenen üretimleriyle dikkat çeken bir sanatçı. Doğduğu coğrafya, çocukluğu, babasıyla kurduğu ilişkinin de eserlerine yansıdığını gördüğümüz sanatçı; gündelik ve hazır nesneleri işlevlerinden soyutlayarak ürettiği yerleştirmeleriyle geleneksel sergileme biçimlerine, ticari sanat anlayışına karşı da bir tavır sergiler. 80 darbesinin toplum üzerinde yarattığı sinikliği ve korkuyu Maşallah ve Evet serilerine dönüştürür, yine o yıllarda taşrada öğretmenlik yaparken evi taşlandığında İletişim Taşı&nbsp;adlı bir iş üretir. İşlerinde sıklıkla kullandığı mezar ya da mezar taşlarıyla ölümün düşünceleri öldüremeyeceğini, enerjinin kaybolamayacağını anlatır. Tıpkı geride bıraktığı eserleri gibi…<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689074181309.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Şeyler (detay) Cengiz Çekil, 1998 | Kaynak: Argonotlar" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şeyler (detay) Cengiz Çekil, 1998 | Kaynak: ArgonotlarBir alıntı:&nbsp;Bundan neredeyse 10 yıl önce, Eylül 2014’te, Istanbul Art News için yaptığımız söyleşide bir romantik olduğunu ve romantiklerin içinde bulundukları zamana dair mutsuzlukları olduğu için bugünle değil; geçmişle ilgilendiklerini söyleyerek pek çok işinin çocukluğuyla bağı olduğunu anlatmıştı Çekil. O söyleşide çocukluğunu anlattığı bölümde ise şöyle diyordu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Benim için çocukluğumla ilgili önemli iki mekândan biri, yazın göçtüğümüz bağ eviydi. Bağda orada burada bulduklarımdan bir şeyler yaratmaya çalışırdım, meraklı bir çocuktum. Mesela kabak yaprağının sapından fıskiye, tahtalarla kayık, su çarkı yapardım. İlginçtir; bir Japon dizisinde görmüştüm o su çarklarından, sonra babamın atölyesinde daha gelişmişlerini yapmıştım. Zaten bir diğer çocukluk mekânım da babamın atölyesi…Babam enteresan bir adamdı. Ona hayrandım, çünkü çok yaratıcı ve zeki, sürekli arayışlar içinde olan biriydi. Bütün hayatı boyunca bir sürü iş değiştirdi ama esas işi tamircilikti. Onda bir kasaba insanının köşelere vuran böcekler gibi çıkış arama hâlini görüyordum.Bor’un ilk bisikletçisiydi. Sonra sıkıldı, dokumacılık yapmaya başladı, ardından su değirmeni çalıştırdı. Ağır vasıta şoförlüğü, makine tamirciliği derken en son yaşlılığına yakın; güçten kuvvetten düşeceğini hesap ederek saatçiliği öğrendi. Bütün çarşı kapanır, bir tek onun ışıkları yanar, gece üçlere kadar tutkuyla çalışırdı. Her işi zirveye getirir, orada bırakırdı. Bu, biraz da taşra insanının çıkışsızlığı gibiydi.Bilimsel düşünen bir kafası olduğu için dincilerle de arası iyi değildi. Oruç tutmamak meseledir bizim oralarda ama babam oruç tutmaz, namaz kılmazdı. O dar coğrafyada bizim eve her gün gazete girerdi, düzenli kitap okunurdu. Babamın düşünce sistemi biz çocuklarını yetiştirmesi açısından da önemliydi. Mesela tanrıyı sorduğumuzda elektriği gösterir, “İşte böyle bir şey tanrı” derdi, “etkisi var ama kendisi yok”. Güzel bir eğretileme, öyle değil mi? İşte babamın o atölyesi, orada yaptığı işler benim dünyamın oluşmasında, ileride yapacağım işlerde çok etkili oldu. Babamın hayata bakışını Duchamp’a da benzetirim ben…</blockquote>Öne çıkan eser:Yine Istanbul Art News’teki söyleşide çocukluğun doğasından etkilenerek ürettiği&nbsp;Çocukluğa Doğru,&nbsp;Çocukluktan Beri işini onun &nbsp;ağzından aktaralım:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(52, 125, 121); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Çocuk yılan boğar.” Türkçe bu deyim çocukların tehlikeyi, tehlikeli şeyleri bilmemelerini anlatır. Çocukluğumda kendi oyuncaklarımı kendim yapardım. Sandalyeden kamyon yapmak gibi. Bu işim de böyle bir hissedişin üründür. Boş Coca Cola şişeleriyle; pilli, ampullü, tehlikeli patlayıcı bir düzeneği çağrıştıran oyuncaklar yaptım. Bu işi Paris’te 1974 yılında yaptım. Temmuz 1975’te sergiledim. İşin yapılış tarihi, dönemi, işi ve duruşunu tanımlayan; anlatan bir unsur olduğu için ilk yapıldığı tarihi belirtmek istedim. İstanbul’da sergilediklerimde ilk örneklere sadık kalarak yeniden ürettiğimi belirtmek için 1974 ile birlikte 2010 tarihini de yazmıştım. Sergilendiği zaman pillerin olması, ampulün yanması, biraz ‘kola’nın da olması işi yaşatacaktır. Pil kutusunu da ona göre tasarladım.</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1689073595122.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Çocukluğa Doğru, Çocukluktan Beri (detay), Cengiz Çekil, 1974 | Fotoğraf: Barış Özçetin" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çocukluğa Doğru, Çocukluktan Beri (detay), Cengiz Çekil, 1974 | Fotoğraf: Barış ÖzçetinVe daha fazlası:&nbsp;Cengiz Çekil’in eğitiminden pratiğine, akademi ve kültür üretimlerine katkılarından işlerinin yer aldığı sergi ve koleksiyonlara hayatını ayrıntılandıran arşivi, SALT Araştırma tarafından sınıflandırılarak 2020 yılında dijital ortama aktarıldı. SALT aynı yıl Cengiz Çekil: 21.08.1945-10.11.2015 yayınını da basılı olarak erişime sundu. Türkçe ve İngilizce dillerinde ayrı hazırlanan kitap Erden Kosova’nın kaleme aldığı monografiyle açılıyor; Ahu Antmen, Sevgi Avcı, Vasıf Kortun ve Sarah Neel-Smith’in yazıları ile Vahap Avşar ve Hans Ulrich Obrist’in söyleşilerini bir araya getiriyor. Beraberinde bağımsız bir kitap formunda oluşturulan Cengiz Çekil Okulu ise Çekil’in öğrencilerinden Vahap Avşar’ın 2015’te ürettiği aynı adlı videonun dökümünü sunuyor. Vasıf Kortun tarafından düzenlenerek yayıma hazırlanan metin, Avşar’ın 1995’te Ankara’da başlayarak 20 yıl boyunca Çekil’le belli aralıklarla yaptığı samimi ve incelikli söyleşilerden meydana geliyor.Yazı: <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/altozlem/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Özlem Altunok</a>Argonotlar, güncel sergileri ve güncel sanat tartışmalarını ele alan bağımsız ve çok sesli bir platformdur. Argonotlar’ın diğer içeriklerine <a fr-original-style="" href="https://argonotlar.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">web sitesinden</a> erişebilirsin.

Aposto İstanbul

Özlem Altunok, 24 Eylül'e kadar Arter'de görebileceğin "Bugün de Yaşıyorum"u yazdı.

Bugüne bırakılmış bir günce

İlke olarak her ne kadar lise öğretmenleri yüksek öğretmen okulları ve üniversitelerin fen-edebiyat fakültelerinden, ortaokul öğretmenleri de eğitim enstitülerinden yetiştirilmiş ise de yetişen öğretmenin hangi seviyede görev yapacağını çoğu zaman ortaokul ve liselerin öğretmen ihtiyacı belirlemiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında doğrudan ortaokula öğretmen yetiştiren bir kurum yoktu. Cumhuriyet öncesi dönemden devralınan yüksek öğretmen okulları ve üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olanlar lise ile birlikte ortaokullarda da öğretmenlik yapıyorlardı. Bu nedenle 1920'li yıllarda ortaokul öğretmeni yetiştirme ihtiyacı sık sık gündeme geliyordu. Bu ihtiyaca cevap vermek için kurulan ilk eğitim enstitüsü olan "Gazi Eğitim Enstitüsü" 1926-1927 öğretim yılında ortaokullara Türkçe öğretmeni yetiştirmek amacıyla Konya'da "Orta Muallim Mektebi" adıyla kurulmuş (2 yıllık) ve daha sonra Ankara'ya nakledilerek yeni bölümler eklenmiştir. Bu enstitü 1940'lı yılların sonuna doğru öğrenim süreleri 2-3 yıl arasında değişen farklı bölümleriyle tüm ortaokul dersleri için öğretmen yetiştirir hale gelmiştir. Bu arada sayıları gittikçe artan ortaokulların öğretmen ihtiyacını kısa yoldan karşılamak amacıyla 1946 - 1947 öğretim yılında ortaokullardaki tüm dersleri (tarih, coğrafya, Türkçe, yurttaşlık bilgisi, matematik, tabiat bilgisi, fizik, kimya) okutabilecek öğretmenler yetiştirmek üzere "toplu dersler bölümü" kurulmuş ise de kalitenin düştüğü kaygısıyla bu uygulamadan kısa zamanda vazgeçilmiştir. Bunun yerine yukarıda adı geçen dersler fen ve edebiyat bölümleri kurularak iki grupta toplanmış ve enstitü programları buna göre düzenlenmiştir. &nbsp;1960'lı yılların sonuna doğru eğitim enstitülerinin sayısı iki katına çıkmış, 1961 yılında daha sonraları Kâzım Karabekir Eğitim Enstitüsü adını alacak olan Erzurum Eğitim Enstitüsü eğitim-öğretim faaliyetlerine başlamıştır.1970'li yıllara gelindiğinde öğretmen yetiştiren kurumlardaki bu artış bile ortaokullardaki öğretmen ihtiyacını karşılamaya yetmemiş ve bu nedenle “kestirme çözümler” gündeme getirilmiştir. 1974 yılında "Gece Öğretimi" (toplam mezun 15.000) ve "Mektupla Öğretim" (toplam mezun 42.141), 1978 yılında da "Hızlandırılmış Eğitim" (toplam mezun 70.557) yoluyla yeterli eğitim almadan çok sayıda öğretmen yetiştirilmiştir (toplam 120.000). Tüm bu gelişmeler artan öğretmen ihtiyacı karşısında nitelik sorununun göz ardı edildiğini ve sadece niceliğe yönelik önlemlerin alındığını göstermektedir.<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-19T06:22:08.248Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" alt="Bursa Eğitim Enstitüsü Sosyal Bilgiler Bölümü 1970 Mezunları" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bursa Eğitim Enstitüsü Sosyal Bilgiler Bölümü 1970 Mezunları

Yıldızlı Bir Hikâye

Ortaöğretim seviyesine öğretmen yetiştirmenin Cumhuriyet Tarihi'ndeki gelişimi incelendiğinde
ortaokul ve lise öğretmenlerinin benzer kaynaklardan yetiştiği görülmektedir.

Gazi Eğitim Enstitüsü ile ilgili hikayeler